بمبئی (هند)

بمبئی با نام جدید مومبای پایتخت ایالت ماهاراشترا از مهمترین شهرهای کشور هند است.
بمبئی در زبان هندی به معنای ساحل خوب است. این نام را، استعمارگران پرتغالی روی این شهر نهادند. در سال ۱۹۹۶ نام این شهر، به مومبای تغییر یافت که نام یکی از خدایان زن هندی است. اما در خارج از هند، این بندر بزرگ همچنان به بمبئی معروف است.
این شهر با وسعتی برابر ۶۰۳ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 13 میلیون نفر یکی از چهار شهر بزرگ و پرجمعیت کشور هندوستان است. این شهر در غرب کشور هند در ساحل دریای عرب واقع شده است. بمبئی یکی از شهرهای بزرگ و پرجمعیت هندوستان و پایتخت تجارتی آن به شمار می رود.
شهر بمبئی بزرگترین بندر هند در ساحل غربی این کشور است. این شهر در واقع مرکز بانکداری، تجارت، مبادلات مالی، بازرگانی و صنعت کشتی سازی هند به شمار می رود. تمرکز امور اقتصادی و تجاری در بمبئی پس از استقلال هند نیز ادامه یافته و بعنوان شاهراه ارتباطی هند با ایران و جهان عرب اهمیت راهبردی خود را حفظ کرده است. بندر بمبئی، بزرگترین مرکز تولید پارچه های پنبه ای و فیلم های سینمایی شبه قاره هند است و از این رو به بالیود نیز شهرت دارد.
در حال حاضر از بین جمعیت حدود ۷۰ میلیون نفری ایالت مهاراشترا بیش از ۲۰ درصد زیر خطر فقر زندگی کرده و خود بمبئی بزرگترین جمعیت کپرنشینان هند را در خود جای داده است. درآمد سرانه در هند حدود ۱۰۸۹ دلار می‌باشد لیکن ایالت مهاراشترا با داشتن بیشترین سهم در اقتصاد یک تریلیون دلاری هند رتبه یازدهم را در مقیاس درآمد سرانه در بین ایالتهای هند داراست. جمعیت شهر، همراه با حومه هایش به حدود بیست میلیون نفر می رسد. شدیدترین جلوه‌های تضاد طبقاتی جامعه هند را می توان در این شهر یافت. از یک سو صاحبان ثروت‌های سرشار در این شهر زندگی می کنند و از سوی دیگر توده‌های فقیری که حتی قادر به سیر کردن شکم خویش نیستند. بیش از نیمی از جمعیت شهر، در حصیر آبادها و حلبی آبادها به تیرگی روزگار می گذراند.
بمبئی از اتصال ۷ جزیره به یکدیگر در زمان حضور بریتانیا در هند به وجود آمده است. بسیاری از شهروندان هندی از ایالت های مختلف به امید فرصت های شغلی به این شهر مهاجرت می نمایند. از همین رو تعداد ساکنین این شهر در روز ۳ میلیون نفر بیش از ساکنین در شب برآورد می شود. در زمان استعمار انگلیس بر هند، بمبئی مرکز بخشهای اداری و حکومتی انگلستان در شبه قاره هند به شماره رفته و از نظر انگلستان دروازه هند بود. امروزه بمبئی یکی از مراکز بزرگ تجاری ، فرهنگی و گردشگری هندوستان است.
شهر بمبئی به دلیل تمرکز شرکت های مختلف تجاری به عنوان پایتخت تجاری هند به شمار می رود.
شهر بمبئی یک سوم سهم درآمد مالیاتی کشور هند و بیش از ۵۰ درصد مالیات گمرکی و یک پنجم مالیات بر تولید را بخود اختصاص داده است.
حدود یک ششم ارزش تولیدی کشور متکی به این شهر است.
۸۰ سرکنسولگری در این شهر وجود دارد که از این تعداد ۴۰ سرکنسولگری رسمی دارد از 40 سرکنسولگری رسمی ، تعداد ۱۳ سرکنسولگری مربوط به کشورهای اسلامی است و بقیه توسط سرکنسول های افتخاری اداره می شود. همچنین دفاتر متعدد تجاری خارجی نیز در این شهر مستقر هستند.
سیستم بانکی و فعالیت های اقتصادی هند در این شهر متمرکز است. همچنین دفتر مرکزی تقریبا تمام بانک‌های معتبر، موسسات مالی و شرکتهای بیمه در این شهر قرار دارند.
صندوق معاملات ارزی بانکها در بمبئی است. بیش از ۲۵ درصد اعتبارات بانکی کشور را بانکهای مستقر در این شهر تامین می‌نمایند.
بیش از ۳۵ درصد معاملات چک نیز در این شهر انجام می‌گردد.
دفتر اصلی بازار سهام هند که یکی از قدیمی ترین بازارهای بورس سهام هند بشمار می رود تحت عنوان بمبئی استاک اکسچنج (Bombay Stock Excahange) در مومبای فعالیت می نماید که بیش از ۹۰۰ شرکت در خرید و فروش سهام هند حضور دارند که اکثریت آنها در این شهر مستقر هستند.
حدود ۴۴ درصد ترافیک دریایی کل کشور در بندر بمبئی تخلیه و بارگیری می گردد. در بندر بمبئی چهار اسکله تخلیه و بارگیری نفت خام وجود دارد.
مهاراشترا بالاترین رقم تولید برق را در هندوستان دارا بوده که ۸۲ درصد آن از طریق انرژی گرمائی تولید می‌شود گفتنی است ۴۷۵۰ مگا وات برق هسته ای در کل هند تولید می گردد.
شهر بمبئی از مهم ترین مراکز تجارت الماس به شمار می رود. تا جایی که ۸۰ درصد الماس هایی که در ایالت گجرات تراش داده می‌شوند به بمبئی می رسد. بیش از ۷۵۰۰۰ نفر در این شهر از فعالیتهای مربوط به الماس امرار معاشق می کنند.
صنعت فیلم هند تا حدود زیادی در بمبئی متمرکز است و سهم عمده ای از تولید سالانه ۹۰۰ تا هزار فیلم در این شهر و در مرکز سینمایی آن موسوم به بالیوود انجام می‌شود. بالیوود افزون بر مسائل اقتصادی نقش عمده ای در مسائل فرهنگی این شهر و کشور هند و حتی کشورهای همجوار به‌عهده دارد.